Achtergrond: De huidige EU zadenwetgeving stamt uit een tijd waarin het belang van milieubescherming, natuur en biologische diversiteit werd onderschat. Er waren nog zeer veel kwekersbedrijfjes die een grote diversiteit aan variëteiten op de markt brachten. De zaden van vrijwel al deze variëteiten konden gewoon weer worden gebruikt voor de volgende oogst, zoals al duizenden jaren gebruikelijk is in de landbouw.

In de jaren tachtig werden nieuwe begrippen geïntroduceerd voor wat tot dan toe algemeen werd toegepast, termen als “ boerenrecht “ en “ open bestuiving” (waarbij zaden dezelfde variëteit produceren tenzij ze met verwante variëteiten zijn gekruist). Dit had alles te maken met de stormachtige ontwikkeling van de zadenmarkt, en het ontstaan van rechtenbescherming op een zichzelf reproducerend ‘product’. Dertig jaar later is driekwart van de wereldzadenmarkt in handen van slechts tien grote bedrijven, en is meer dan de helft van de zaden op de markt afkomstig van agrochemische bedrijven.

Tegenwoordig zitten op bijna alle marktvariëteiten juridische en technische restricties die het zelf herzaaien door boeren en tuinders tegengaan. Boerenvariëteiten mogen zonder officiële toelating niet worden verhandeld, maar de eisen voor toelating zijn afgestemd op industriële variëteiten. Dat werd destijds gerechtvaardigd met hogere productiviteit en de groeiende wereldbevolking als argument. Inmiddels is dankzij het uitvoerige VN rapport van het IAASTD (Internationaal onderzoekspanel voor agriculturele Kennis, Wetenschap en Technologie voor Ontwikkeling, 2008) duidelijk hoe instabiel het systeem van industriële landbouw is.

Van de diversiteit aan voedingsgewassen die ooit verkrijgbaar was op de markt is niet veel meer over. Wat betreft de diversiteit van niet-geregistreerde gewassen, die nog door duizenden Europese particulieren worden verhandeld, zijn we nu volledig aangewezen op hun uitgebreide expertise. Het aantal mensen dat zich met deze activiteit bezig houdt groeit, en dat verdient aanmoediging; niet alleen als hobby, maar ook als bron van inkomsten.

Een ander belangrijk aspect is dat er onvoldoende diversiteit is in de variëteiten die voor de ecologische landbouw worden gekweekt. Ecologische landbouw gebruikt robuuste planten die geen chemicaliën nodig hebben, en daarvoor is een brede, natuurlijke genetische basis noodzakelijk. Maar dit soort gevarieerde soorten voldoen juist niet aan de criteria voor de registratie van zaden.