De coronapandemie veroorzaakt zware tijden voor iedereen, behalve voor bevoorrechte lobbyorganisaties. We noemen hier de meest bekende: Oxfam Novib, Hivos, Pax, COC, ICCO, Milieudefensie en Cordaid. Deze organisaties lijken met miljoenen gesubsidieerd te blijven worden door de minister van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking.

Genoemde organisaties staan bij het brede publiek terecht bekend als organisaties die goed werk doen onder de armen. Het goede werk dat zij doen juichen wij van harte toe. Wanneer u ervoor met een collectebus de straat op gaat, vooral blijven doen!

De jaren vóór 2016 werden deze organisaties met vijfjarige subsidieprogramma’s (Medefinancieringsstelstel) gesteund waarbij sprake was van projectfinanciering waardoor concrete hulpverleningsprojecten werden uitgevoerd.

In 2015 heeft minister Lilian Ploumen echter een overstap gemaakt van projectfinanciering naar het accent op lobby en advocacy waarvoor slechts een beperkt aantal organisaties in aanmerking kwamen. Dus in plaats van het concrete ontwikkelingswerk kregen 25 bevoorrechte organisaties miljoenen euro’s subsidie voor lobbywerkzaamheden. Deze organisaties, alle niet-gouvernementele organisaties (NGO’s), zijn ‘strategische partners’ van Buitenlandse Zaken die gedurende de periode 2016-2020 een jaarlijkse subsidie ontvingen van ruim 184 miljoen euro (totaal ruim 920 miljoen euro). Deze subsidiemaatregel heeft de naam Samenspraak en Tegenspraak. Eind dit jaar loopt deze subsidie af.

Sigrid Kaag, de huidige verantwoordelijke minister, zal op haar beurt dit beleid voor vijf jaar voortzetten waarbij zij geen 25 maar 20 ‘strategische partners’ onder de naam Power of Voices met 185 miljoen per jaar (totaal 925 miljoen euro) zal subsidiëren. Welke organisaties tot deze 20 zullen behoren, zal Sigrid Kaag in juni bekend maken.

Nogmaals, wij vinden dat veel van deze strategische partners goed werk doen in arme landen. Daarvoor doneren particulieren en subsidieert in een aantal gevallen het ministerie van Buitenlandse Zaken. Echter de subsidie onder de naam ‘Power of Voices’ is van een andere orde. Die is exclusief te besteden voor politieke beïnvloeding.

Als NGO’s als onderdeel van het maatschappelijk middenveld zich elders in de wereld willen inzetten voor een betere wereld en als zij daarbij politieke beïnvloeding nodig vinden, zijn wij de laatsten die daar bezwaar tegen hebben. Echter als deze NGO’s hun inspanningen voor politieke beïnvloeding voor het maximale deel, dat is voor 75 procent, laten subsidiëren door de overheid, en het resterende deel door de Nationale Postcode Loterij (afgezien van een klein deel dat wordt opgebracht door donaties van particulieren waarbij zij er veelal vanuit gaan dat dit voor het werk onder de armen is) dan zijn zij geen onderdeel meer van het ‘maatschappelijk middenveld’.

In haar Kamerbrief van 20 juni 2019 stelt minister Kaag: ‘Een sterk maatschappelijk middenveld vormt, tezamen met een legitieme en effectieve overheid en een verantwoordelijk bedrijfsleven, de basis voor een goed functionerende inclusieve samenleving. Het zijn vaak maatschappelijke organisaties die burgers een stem geven en hen vertegenwoordigen.’ De op deze wijze gesubsidieerde NGO’s mogen dan sterk zijn, maar zijn geen maatschappelijke organisaties meer. Ze kunnen burgers dan ook geen stem geven, laat staan vertegenwoordigen. De zo gesubsidieerde organisaties zijn crypto-overheid en overstemmen aldus de authentieke maatschappelijke organisaties.

De corona-pandemie toont de ongelijkheid in de wereld eens te meer aan. Verschillen tussen arm en rijk komen helderder aan het licht dan ooit. Wij hopen dat de wereld ervan leert; dat we straks niet weer overgaan tot de orde van de dag, maar nadenken over het geld dat er is en hoe we dit het beste kunnen gebruiken.